زیتون-نیلوفر سعیدی: طرح موضوعی جدید، ارائه‌ی یک سخنرانی متفاوت و یا ابتکاری که بتواند حضور حسن روحانی را در نشست امسال مجمع سازمان ملل متحد اثرگذار کند، کار آسانی نیست.
سخنرانی سران و مقامات کشورهای جهان در نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل و سخنرانی آن‌ها در این نشست‌ها، به یک امکان رسانه‌ای برای طرح ایده‌های مختلف و همچنین فرصتی فشرده و کم‌هزینه برای انجام بیشترین دیدار و گفتگو با مقامات کشورها تبدیل شده است.
از رجایی و خامنه ای تا خاتمی، احمدی نژاد و روحانی
محمدعلی رجایی به توصیه آیت‌الله خمینی، در سال ۱۳۵۹ به جای بنی صدر به سازمان ملل رفت و بعد از او نیز در سال ۱۳۶۶ آیت‌الله خامنه ای به عنوان رییس‌جمهور، راهی نیویورک شد. اما هاشمی رفسنحانی در دوران ریاست‌جمهوری خود، هیچ‌گاه برای سخنرانی در نشست سازمان ملل، راهی آمریکا نشد و علی‌اکبر ولایتی در طول دوران مسئولیت خامنه‌ای و هاشمی، تقریبا هر سال در این نشست شرکت می‌کرد.
محمد خاتمی هم در دوران هشت‌ساله‌ی ریاست جمهوری خود، فقط دو بار به نشست مزبور رفت و با طرح موضوع گفتگوی تمدن‌ها، توجه بسیاری از سران و رسانه‌های جهان را به سوی خود جلب کرد. در دوران ریاست جمهوری او نیز، خرازی در مقام وزیر امور خارجه، در نشست سالانه نیویورک حاضر می‌شد.
اما محمود احمدی‌نژاد، در دو دوره ریاست‌جمهوری خود، هر سال، یعنی هشت بار، راهی نیویورک شد و حضور هر ساله در نشست سازمان ملل را هرگز از دست نداد. البته حضور احمدی نژاد در نشست سازمان ملل، معمولا همراه با جنجال و حواشی بسیار بود. او در دیدار با جوادی آملی، روایتی از هاله نور و تاثیرگذاری بر حاضرین ارائه داد که واکنش های فراوانی برانگیخت. طرح مسائلی همچون تشکیک در هولوکاست، تاکید بر عدالت و مدیریت جهانی و دعای فرج و همچنین رساندن آمار هیات همراه به صد نفر و بردن پسر و عروس و خانواده عروس به سازمان ملل، بخشی دیگر از حواشی سفرهای احمدی نژاد به نیویورک بود.
رفتن یا نرفتن؟ روحانی و توصیه ی کیهانی
به‌نظر می‌رسددر فضای سیاسی و تبلیغاتی فعلی در ایران، رفتن یا نرفتن به نیویورک تبدیل به مساله شده و کمتر به این موضوع فکر پرداخته می‌شود که اساسا در شرایط فعلی، رییس جمهور ایران، در نیویورک حرفی برای گفتن خواهد داشت یا نه.
اولین بار، حسین شریعتمداری، نماینده رهبر ایران در روزنامه کیهان، بود که ایده‌ی ضرورت عدم حضور روحانی در نشست امسال سازمان ملل را مطرح کرد.
من نمی گویم رئیس جمهور ایران در مجمع عمومی شرکت بکند یا نه.
من نمی گویم در جلسه شورای امنیت شرکت کنند یا نه.
بلکه می گویم استدلال برای عدم حضور در مجمع از ترس امکان حضور در جلسه شورای امنیت غلط است.— hesamoddin ashna (@hesamodin1) September 11, 2018
وقتی هم که مشخص شد دونالد ترامپ رییس‌جمهور آمریکا، قصد دارد حضور در سازمان ملل را به یک شوی بزرگ تبدیل کند، اصولگرایان بیش از پیش از ایده‌ی عدم حضور روحانی دفاع کردند. اما حسام‌الدین آشنا مشاور ارشد روحانی که همواره در سفر به آمریکا او را همراهی کرده، معتقد است که «استدلال برای عدم حضور» از ترس این‌که روحانی در جلسه شورای امنیت شرکت کند «غلط» است.
پس از آنکه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، در تویتر خود اعلام کرد که شخصا ریاست جلسه شورای امنیت درباره «ایران» به عهده خواهد گرفت، موضوع استفاده از حق حضور ایران در این نشست ، اسباب نگرانی اصولگرایان شد.
اما عبدالله ناصری، از چهره‌های مشهور اصلاح‌طلب، معتقد است :«حضور رئیس جمهور در سازمان ملل خوب است، اما به شرط آنکه با دست پر در این اجلاس شرکت کرده و حرف جدیدی برای گفتن داشته باشد، مثلا اعلام کند به عنوان پیش‌شرط مذاکرات، در صورت بازگشت آمریکا به برجام، مذاکره مستقیم با این کشور در دستور کار قرار می‌گیرد. اگر روحانی چنین حرف‌های جدیدی داشته باشد که توجه جهانیان را جلب کند، حضورش سودمند است در غیر این صورت ممکن است فضای تبلیغاتی علیه کشورمان شکل بگیرد.»
ناصری همچنین گفته است:«در صورتی که رئیس جمهور حرف جدیدی برای گفتن ندارد، با توجه به تسلط ظریف بر دیپلماسی بین‌المللی، او می‌تواند به جای روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل شرکت کند.»
I will Chair the United Nations Security Council meeting on Iran next week!
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) September 21, 2018
روحانی و شرایط داخلی ایران
امسال روحانی در شرایطی به نیویورک می رود که آمریکا از توافق هسته ای برجام خارج شده و دور جدید تحریم ها و سقوط چشمگیر ارزش پول ملی ایران، در کنار برخی سوءتدبیرها و ناکارآمدی های دولت، موجب نومیدی و بی اعتمادی مشهودی در جامعه ی ایران شده و نه تنها اصولگرایان و تندروهای راست افراطی، بلکه بسیاری از اصلاح طلبان نیز از کارنامه دولت روحانی راضی نیستند و گرانی، تورم، بیکاری، رکود و کمبود برخی کالاها، مردم را تحت فشار قرار داده است.
از سویی‌دیگر، آیت الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، نیز صراحتا اعلام کرده که نباید با آمریکا گفتگو شود.
با این حال، شواهد حاکی است که روحانی مصمم است شخصا راهی نیویورک شود و در سازمان ملل سخنرانی کند. با این‌حال معلوم نیست که تکرار نکاتی همچون اثبات پایبندی ایران به توافق هسته ای با تکیه بر گزارش های آژانس بین المللی انرژی اتمی، مبارزه ایران با تروریسم افراطی در منطقه، انتقادات حقوقی و سیاسی علیه آمریکا، اسراییل و عربستان سعودی و توصیه به کشورهای جهان به تلاش برای صلح و حل بحران‌های جهانی از راه فعالیت دیپلماتیک، دستاورد جدیدی برای ایران به دنبال خواهد داشت یا نه؟
این سوال از آن جهت اهمیت پیدا می کند که تغییر مشهودی در تیم مشاورین روحانی روی نداده و بعید است که روحانی در این سفر، حامل ایده و پیام جدیدی باشد و بتواند سخنرانی اثرگذار و بدیعی ارائه دهد.
در چنین وضعیتی شاید وظیفه‌ی تیم رسانه‌ای و حلقه‌ی مشاورین روحانی، تایید ضمنی محدودیت‌ها و کاهش توقعات این سفر است، چرا که تجربه نشان داده شخص حسن روحانی ابائی از بالابردن توقعات و به‌جا نیاوردن انتظارات، ندارد.