زیتون ـ مهسا محمدی: اصولگرایان توییتری، هشتگی در این شبکه اجتماعی به راه انداخته‌اند با عنوان «حق ازدواج». در نگاه اول به نظر می‌رسد که این هشتگ از حقی طبیعی و بدیهی سخن میگوید. با این وجود خواندن چند توییت و دقت در خطی که در این اظهارنظرها دنبال می‌شود، مشخص می‌کند راهی که در پیش گرفته‌اند به جایی غیر از تایید و تبلیغ ازدواج کودکان ختم نمی‌شود.
اوایل مهرماه سال جاری بود که مجلس ایران با یک فوریت طرح ممنوعیت عقد و نکاح دختران زیر ۱۳ سال و پسران زیر ۱۶ سال موافقت کرد.
با افزایش سن عموما از جنبه های احساسی و عاطفی افراد کم میشه و جنبه های عقلانی به معنای محاسبه گرانه شدت میگیره. این خودشرباعث میشه توقع فرد بره بالا و انتخاب همسر رو سخت میکنه#حق_ازدواج
— وحید چریکی (@Vahid_Cheriki) November 9, 2018
این طرح به اصلاح ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی اصلاحی مصوب اول تیرماه ۱۳۸۱ می‌پردازد که با ۱۵۱ رأی موافق، ۳۴ رأی مخالف و ۷ رأی ممتنع از مجموع ۲۰۹ نماینده حاضر با یک فوریت آن موافقت شد.
طیبه سیاوشی، نماینده مجلس در دفاع از فوریت این طرح اصلاحی گفته بود که آمار ازدواج زیر ۹ سال بیش از ۳۰۰ نفر و آمار ازدواج زیر ۱۳ یا ۱۴ سال در دختران ۳۰ هزار تا ۴۰ هزار نفر اعلام شده است به گفته وی یکی از تبعات منفی این گونه ازدواج ها شکل نگرفتن فیزیولوژی زن هنگام بارداری است.
به عقیده این نماینده که در پیش بردن این طرح با زنان دیگر مجلس و همچنین شهیندخت ملاوردی و معصومه ابتکار، زنان کابینه دولت، همراه بود این امر باعث افزایش آمار سقط جنین و یا مرگ مادران کم سن و سال شده است و از طرف دیگر این دختران و پسران که کودکی و نوجوانی را به پایان نرسانده‌اند دچار اختلال روحی و روانی می‌شوند و دست به خودکشی می‌زنند.
مطرح شدن یک فوریت این طرح بعد از انتشار خبر ازدواج یک کودک ۹ ساله در مشهد بود که با ورود دادستان این شهر به این داستان ازدواج متوقف شد، اما در صدر خبرها قرار گرفت و دوباره مسئله قدیمی ازدواج کودکان را بر سر زبان‌ها انداخت.
چرا کودکان نباید ازدواج کنند
همچنین چندی پیش موسوی چلک رییس انجمن مددکاری از وجود ۲۴ هزار بیوه زیر ۱۸ سال در ایران خبر داد و گفت که امکان دارد کودک‌بیوه‌ها برای تامین معیشت خود مرتکب جرم شوند.
به گفته کارشناسان آمار بالایی از ازدواجهای سن پایین به دلیل فقر اتفاق می‌افتد، بالاخص در شهرهای مرزی این کودکان معمولا مجبور به ازدواج با مهاجرین می‌شوند و ازدواج‌شان به دلیل اینکه شناسنامه ندارند، به صورت رسمی ثبت نمی‌شود از این رو آمار واقعی این آسیب، احتمالا بیش از آمار رسمی اعلام شده است.
یکی از موانع مسیر نمایندگانی که این طرح را دنبال می‌کنند احتمال بالای مخالفت شورای نگهبان با آن به لحاظ فقهی بود. از این رو دست به کار گرفتن استفساریه از آیت الله مکارم شیرازی شدند، او هم گفت که « ازدواج دختری که به سن بلوغ عقلی نرسیده است را تجویز نمی‌کنیم و در صورتی‌که قبلاً هم انجام می‌شده است، در زمان حاضر بهتر است انجام نشود.»
یکی دیگر از پایه‌های قانونی این طرح استناد آن به مفاد اعلامیه جهانی حقوق کودک است که دولت ایران را ملزم به ایجاد موانع قانونی برای جلوگیری از ازدواج کودکان می‌کند. مجلس ایران در سال ۱۳۷۲ کنوانسیون حقوق کودک را به صورت مشروط و عام پذیرفت. بر اساس ماده یک این پیمان‌نامه منظور از کودک، افراد زیر ۱۸ سال هستند و این سن را پایان کودکی اعلام کرده‌اند.
روند تغییرات سن ازدواج در ایران به این ترتیب بود که در سال‌های پیش از انقلاب سال ۵۷ سن ازدواج پایان ۱۸ سالگی بود اما در سال‌های بعد از آن، سن ازدواج به ۹ سال قمری برای دختران و ١۵ سال قمری برای پسران تغییر کرد. پس از کشمکش‌های فراوان و تلاش‌های حقوق‌دانان و فعالان مدنی سن ازدواج برای دختران به ۱۳ و برای پسران به ۱۵ سال رسید. این در حالی است که پدر می‌تواند در هر سنی با اجازه دادگاه، دخترش را به عقد هر کسی درآورد. همچنین برای ازدواج دختران زیر سن قانونی علاوه بر اذن پدر اذن دادگاه صالحه هم نیاز است. با این وجود این مانع اساسی‌ای به حساب نمی‌آید و در دادگاه‌ها روال به این صورت است که قاضی مخالفت چندانی نمی‌کند و مثلا از کودک می‌پرسد این اسکناس چند تومانی است، یا این سکه طلاست یا نقره و با پاسخ همین سوالات به رشد عقلی دختر پی برده و اذن ازدواج را صادر می‌کند.
ازدواج کودکان و سند ۲۰۳۰
به نظر می‌رسد ارائه این آمارها، به جریان افتادن طرح‌هایی برای ممنوعیت ازدواج کودکان در مجلس و همزمان افزایش حساسیت عمومی نسبت به این مسئله مخالفان اصولگرای این طرح را به واکنش واداشت.
بخشی از موافقان ازدواج کودکان این طرح‌ها را ادامه همان سند ۲۰۳۰ می‌دانند که با تلاش اصولگرایان در مجلس رد شده بود. یکی از کاربران توئیتر در این باره نوشته است « عوام الناس رو با شعارهای فریبنده گول میزنن آخرش رو بگیری به چیزی جز فحشا و فساد نمی رسی در واقع میخوان #سند_۲۰۳۰ رو در نظام تربیتی و آموزشی پیاده سازی کنن از زیر دبستان به کودکان مسائل جنسی رو آموزش میدن و از طرفی منع ازدواج می کنن. #حق_ازدواج »
آن‌ها همچنین معتقدند که با اجرای این ممنوعیت اجازه فرزند از دست پدر و مادر خارج شده و به قاضی و پزشک سپرده می‌شود. این بدان معنی است که آنان «حقوق مشروع خانواده را غصب می‌کنند.»
یک کاربر «علمای اسلام» را به دلیل سکوت در برابر این وضعیت مورد سرزنش قرار داده و نوشته است «با تصویب قانون منع ازدواج و از طرفی اجرای بند های ۲۰۳۰ ، گناه کبیره زنا جامعه رو فرا می گیره و نسل شیعه از بین میره هنوز وقت اون نرسیده تا برای دفاع از حق امت محمد صل الله علیه و اله فریاد وا اسلاما سربدید ؟»
اینکه دختر خانم موقع ازدواج با اذن خانواده اش این کار رو انجام میده یکی از آیین های هدف سند ۲۰۳۰ از بین بردن این سبک رسم و رسومات اعتقادی شیعیان ایرانی هست#حق_ازدواج
— علیرضا پورجعفری (@cyberman1133) November 9, 2018
انقراض نسل ایرانیان، ظلم به «زنان و مردانی» که در سنین پایین مایل به ازدواج هستند و «کاهش جنبه های احساسی و افزایش جنبه های عقلانی و محاسبه‌گرانه» استدلال‌های دیگری است که در دفاع از ازدواج کودکان مطرح می‌شود.
حال باید دید که مجلس و دولت و بالاخص زنان این دو نهاد که پیگیراین طرح هستند تا چه اندازه می‌توانند آن را از ورطه مسایل سیاسی و جناحی بیرون بکشند و آن را چنانچه باید به عنوان یک پدیده و آسیب اجتماعی تعریف کرده و با آن مقابله کنند.