پراید مرز روانی ۵۰ میلیون را رد می‌کند، ساندروی معمولی سد ۱۵۰ میلیون تومان را می‌شکند و دلالانِ خودروهای چینی هم تلاش می‌کنند تا قیمت‌ها را هم‌تراز با رقبای کره‌ای بالا نگه دارند. قیمت خودرو در چند هفته اخیر یک روند افزایشی را تجربه کرده است؛ روندی که اگرچه کارشناسان می‌گویند باعث شده تا حجم معاملات در این بازار به شدت کاهش پیدا کند اما از طرفی می‌بینیم که قیمت خودرو بدون منطق مشخصی در حال بالا رفتن است. اما در پشت پرده‌ی این افزایش قیمت چه اتفاقاتی در جریان است و دلال‌ها به شکل هماهنگ شده، چگونه از پلتفرم‌های آنلاین مانند دیوار، شیپور و باما برای تغییر در قیمت‌های بازار خودرو استفاده می‌کنند؟
بر اساس شنیده‌های دیجیاتو چندین گروه مختلف برای هماهنگی جهت دست‌کاری قیمت خودرو وجود دارد. معمولاً هر کدام از این گروه‌ها به شکل متمرکز روی یک خودروی نسبتاً کم‌یاب و یا محصولات یک گروه خودروسازی غیر ایرانی فعالیت می‌کنند. بعضی مدیران سایت‌های آگهی آنلاین نیز در گفتگو با دیجیاتو وجود این گروه‌ها و هماهنگی‌ها را تایید می‌کنند.
پس از مدتی جستجو، موفق می‌شوم وارد یکی از این گروه‌هایی شوم که به شکل مشخص روی محصولات شرکت کرمان موتور و خودروهای جک متمرکز است. در ۲۰ روزی که عضو این گروه بوده‌ام، رفتار و اقدامات مختلف اعضای گروه را تحت پایش قرار دادم تا مشخص شود چگونه قیمت خودرویی که دو هفته پیش حدود ۲۵۰ الی ۲۶۰ میلیون تومان بود حالا به بالای ۳۰۰ میلیون تومان افزایش پیدا کرده است. در ادامه، مشاهدات شخصی‌ام که حاصل حدود ۲۰ روز زیر نظر داشتن این گروه بوده را می‌نویسم.
یک فرآیند هماهنگ برای افزایش قیمت
مدیران گروهی که در آن عضو شده‌ام به شکل هفتگی، از حاضران درخواست می‌کنند تا در نظرسنجی‌ها شرکت کنند. نظرسنجی هم حول محور انتخاب یک قیمت جدید برای محصول است. برای مثال حدود یک هفته پیش، این نظرسنجی انجام شد که آگهی‌های جک S5 با قیمت ۳۰۰ الی ۳۳۰ میلیون تومان در سایت‌ها قرار بگیرد یا با قیمت ۳۳۰ الی ۳۵۰ میلیون تومان.
پس از اینکه نتیجه رای‌گیری مشخص می‌شود وارد مرحله بعدی می‌شویم. توجه کنید که در مورد یک خودروی خاص و با نمونه صفر کیلومتر نسبتاً کم‌یاب مانند جک S5 صحبت می‌کنیم که طرفداران زیادی در بازار دارد. اینجاست که حدود نیمی از اعضای فعال این گروه حدود ۴۰۰ نفره، مشغول به کار می‌شوند و آگهی‌هایی با قیمت جدید را در سایت‌های دیوار، شیپور و باما قرار می‌دهند.
این البته تنها اقدام نیست. برای اینکه قیمت جدید تبدیل به یک قیمت نرمال شود، نه تنها در نقش فروشنده، بلکه در نقش خریدار هم ظاهر می‌شوند و عده‌ای وظیفه دارند تا به عنوان خریدار هم آگهی ثبت کنند. اگر تصمیم بر این شده که قیمت جدید ۳۵۰ میلیون تومان برای خودروی خاص باشد، پس آگهی‌های ثبت شده به عنوان خریدار هم حدود ۳۳۰ میلیون تومان هستند و با این قیمت درخواست خرید خودرو را انجام می‌دهند.
اینجا اتفاقی که می‌افتد این است که یک فروشنده واقعی که می‌خواهد جک S5 خودش را بفروشد هم با دیدن این قیمت‌های خرید و فروش، تحت تاثیر قرار می‌گیرد که شاید دارد مال خودش را به قیمت پایینی عرضه می‌کند. اینجاست که فروشنده‌ی واقعیِ از همه جا بی‌خبر هم به قیمت‌های جدید تن می‌دهد و در نهایت خریدار واقعی نیز باید قیمت بالاتری برای خودرو پرداخت کند.
اما باز هم آنچه تا اینجا خوانده‌اید، تنها یکی از روش‌هاست. گاهی یک فروشنده‌ی واقعی عجله دارد و می‌خواهد سریع‌تر خودرویش را بفروشد؛ با همان قیمت ۲۶۰ میلیون تومان. طبیعتاً وقتی چنین آگهی در دیوار، شیپور یا باما وجود داشته باشد، کسی به سراغ آگهی‌های بالای ۳۰۰ میلیون تومان نمی‌رود. اینجاست که گروه به شکل هماهنگ دست به کار می‌شود و افرادی به شکل مداوم آگهی‌های قیمت پایین را در گروه قرار می‌دهند. کاربران گروه تلگرامی به سرعت و به شکل گروهی به سراغ شخص آگهی دهنده می‌روند و تقاضای خرید خودرو را مطرح می‌کنند، حتی اگر واقعاً چنین قصدی نداشته باشند. اما در واقعیت اتفاقی که می‌افتد این است که فروشنده واقعی تحت تاثیر ۵۰ الی ۱۰۰ تماس دریافتی قرار می‌گیرد و پیش خود می‌گوید که شاید واقعاً دارد خودروی خود را «مفت» می‌فروشد. مشاهدات من نشان داده است که این روش معمولاً در حذف آگهی‌های قیمت پایین کارکرد مطلوبی داشته است.
اما در صورتی که شخص قیمت آگهی‌اش را تغییر ندهد، گروه یک روش دیگر را در پیش می‌گیرد. لینک آگهی‌ها در گروه قرار داده می‌شوند تا اعضا آنها را در دیوار، شیپور و باما ریپورت (گزارش) کنند. بهانه گزارش هم این است که شخص یا ماشین خود را فروخته یا پاسخگو نیست. حالا خودتان را جای یکی از این سه پلتفرم قرار دهید؛ زمانی که ۱۰۰ نفر به شما یک آگهی خاص را ریپورت کنند و بگویند آگهی تقلبی است و خودرویی در کار نیست، یا شخص آگهی دهنده پاسخگو نیست، آیا آگهی را حذف نمی‌کنید؟
اقدام دیگر این گروه در فضای مجازی، به تغییر قیمت در سایت‌هایی برمی‌گردد که قیمت‌ها را اعلام می‌کنند. به شکل مشخص، این گروه علاقه ویژه‌ای به سایت «ایران‌جیب» دارد و مدیرانش نیز می‌گویند: «اگر ایران‌جیب قیمت بازار را تغییر دهد، بقیه سایت‌ها هم همین‌کار را می‌کنند.» اما تغییر قیمت در سایت‌های اعلام قیمت چگونه است؟ اینجاست که باز هم کار گروهی جواب می‌دهد. مدیران گروه اعلام می‌کنند که حالا آگهی‌های جدید و حذف آگهی‌های قدیمی تاثیر خودش را در سایت‌های آگهی گذاشته و مرحله بعدی، تغییر قیمت در سایت ایران‌جیب است. سپس او دستور می‌دهد که همه در بخش «تماس با ما»، به ایران‌جیب پیام بدهند و بگویند این محصول را همین امروز با قیمت خاصی خریده یا فروخته‌اند. این سیاست البته گاهی موفق است و گاهی هم خیر. اما در نهایت برای بیشتر سایت‌ها، حتی ایران‌جیب، جواب می‌دهد.
واقعیت این است که بیشتر سایت‌های انتشار قیمت‌های کارخانه و بازار، قیمت‌ها را از هم کپی می‌کنند. چند منبع اصلی مانند ایران‌جیب و ایسنا وجود دارد که مشخص نیست آنها گزارشگر میدانی دارند یا خیر. در نگاه اول به نظر می‌رسد که این سایت‌ها هم میانگینی از قیمت آگهی‌ها را اعلام می‌کنند که درباره خودروهای خاص مثل همین جک S5، کاملاً تحت تاثیر واسطه‌هاست.
از طرفی دامنه فعالیت این گروه تلگرامی به فضای مجازی محدود نمی‌شود. این گروه حتی نمایندگی‌های خودرو را نیز با خود درگیر می‌کنند. برای مثال به نمایندگی‌های معروف و پر رفت‌وآمد تماس می‌گیرند و قیمت یک خودرو را می‌پرسند. این کار باعث می‌شود تا ببینند روش‌های قبلی آنها تاثیرش را در بازار گذاشته است یا خیر. اما در نهایت تلاش می‌کنند تا به عنوان فروشنده، نمایندگی‌ها را به دنبال خود بکشند.
توجه کنید که خود نمایندگی‌ها هم، این روزها تبدیل به واسطه شده‌اند. یک خودرو را از شخصی که به تازگی ماشینش را تحویل گرفته، می‌گیرند و آن را به شخص دیگری می‌فروشند و معمولاً در این میان، حدود ۵ الی ۱۰ میلیون تومان هم برای خودشان برمی‌دارند. وقتی اعضای گروه یک نمایندگی پر رفت‌وآمد که در اصل یک واسطه بزرگ است را هدف قرار می‌دهند و برای مثال ۱۰۰ نفر می‌گویند که یک خودروی خاص را برای فروش دارند، در اصل بخشی از بازار را در اختیار می‌گیرند و نمایندگی به محض پیدا کردن مشتری به آنها زنگ می‌زند. اینجاست که آنها قیمت را بالاتر می‌برند و نمایندگی هم قیمت بالاتر را به مشتری نهایی و از همه جا بی‌خبر اعلام می‌کند. این اتفاق چند بار تکرار می‌شود و اینجا شاید قیمت ۲۶۰ میلیون تومانی دو هفته پیش به ۳۵۰ میلیون که هدف فعلی است نرسد، اما در هر صورت از ۳۰۰ میلیون تومان افزایش پیدا می‌کند.
به همین شکل، با هماهنگی ظریفی که میان بیشتر از ۱۰۰ نفر عضو فعال انجام می‌شود، با هدف گرفتن نمایندگی‌های مهم، قیمت در خارج از فضای مجازی هم طبق میل این افراد مدیریت می‌شود. در واقع نمایندگی هم چون به دنبال سود خودش از این معامله است، به شکل ناخواسته تلاش می‌کند تا مشتری نهایی را برای خرید راضی کند و به او بگوید که در حال حاضر هیچ‌کس زیر یک قیمت مشخص، خودرویش را نمی‌فروشد.
چه کسی مسئول است؟
در نگاه اول می‌توان گفت که قبلاً هم همین هماهنگی‌ها در جامعه وجود داشت اما در ابعاد کوچک‌تر. برای مثال چندان هم بر کسی پوشیده نیست که معمولاً نمایشگاه‌های خودروی یک منطقه با هم هماهنگ هستند. اما در هر صورت، آیا پلتفرم‌ها و سایت‌های آگهی آنلاین باید با توجه به همین مسائل و سرعتی که فضای مجازی به این هماهنگی‌ها داده است، اقدامی انجام دهند یا خیر؟
میانگین قیمت جک S5 اکنون از مرز ۳۵۰ میلیون تومان گذشته در حالی که تغییر قیمت دلار در یک ماه اخیر که این خودرو افزایش قیمت حدود ۱۵۰ میلیون تومانی داشته، حدود ۲۰ درصد افزایش داشته است.
«محمدجعفر نعناکار»، مدیرکل حقوقی سازمان فناوری اطلاعات ایران در گفتگو با دیجیاتو به همین پرسش، پاسخ منفی می‌دهد و می‌گوید: «پلتفرم‌ها و سایت‌ها هیچ وظیفه‌ای ندارند، مگر آنکه مواردی که منتشر می‌شود خلاف شئونات اخلاقی و مقررات جاری کشور باشد. بازار آزاد است و خودش دارد قیمت گذاری می‌کند. حتی اگر دلال‌ها در حال قیمت گذاری هستند، حاکمیت باید سیاستی داشته باشد که بازار چنین شرایطی پیدا نکند. امروز بازار در اختیار دلال است و نمی‌شود برای این موارد جرم‌انگاری کرد.»
از سوی دیگر «رضا الفت نسب»، عضو هیات مدیره و سخنگوی اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی نیز اعتقاد مشابهی دارد و به دیجیاتو می‌گوید که اکنون مرجعی رسمی برای اعلام قیمت خودرو وجود ندارد، پس کاری از دست سایت‌ها هم بر نمی‌آید: «در حال حاضر شرایط به گونه‌ای است که بازار، قیمت خودرو را تعیین می‌کند. امروز دیوار، شیپور و باما هستند اما قبل از آن، همین اتفاقات داشت در بازار توسط دلال‌ها می‌افتاد. امروز هم اگر به مراکز خاصی بروید که خرید و فروش انجام می‌شود، دلال‌ها هستند که قیمت را تعیین می‌کنند. این مورد توسط پلتفرم قابل رسیدگی نیست.»
تغییر قیمت‌ها به شکل هماهنگ در تمام پلتفرم‌های اینترنتی انجام می‌شود. این اسکرین شات از سایت شیپور نشان می‌دهد که تغییرات صرفا متمرکز بر دیوار نیست.
او البته به یک راه‌کار اشاره می‌کند اما می‌گوید حتی برای انجام چنین راهکاری، قانون خاصی پلتفرم‌ها را موظف به دخالت نکرده است: «در حوزه املاک، بعضی سایت‌ها قیمت‌های مناطق را مشخص می‌کنند و سپس قیمتی که از طرف کاربر اعلام می‌شود را با رنگ سبز یا قرمز نشان می‌دهند. در واقع به این صورت به کاربران می‌گویند که آیا یک قیمت تعیین شده، مناسب است یا خیر. اما در نهایت، قانونی وجود ندارد که بخواهد به پلتفرم آنلاین بگوید که باید جلوی دلال‌بازی را بگیرد. از طرفی قانونی هم وجود ندارد که بگوید یک شخص نمی‌تواند خودروی ۱۰ میلیونی را ۲۰ میلیون تومان بفروشد. در واقع خریدار هم راضی است که به سراغ خودروی گران می‌آید و حتی دفترخانه‌ها هم نمی‌توانند مانع یک خرید و فروش با نرخ غیرمتعارف شوند.»
اما «جعفر محمدی»، نایب رییس کمیسیون تجارت الکترونیکی در سازمان نظام صنفی رایانه‌ای نظر متفاوتی دارد و می‌گوید ابتدا باید مشخص شود که این اقدام هماهنگ را می‌توان اخلال در نظام اقتصادی دانست؟ او در همین رابطه به دیجیاتو گفت: «در ابتدا، فارغ از بحث پلتفرم، باید دید کاری که این افراد به شکل گروهی انجام می‌دهند جرم و به شکل مشخص «اخلال در نظام اقتصادی» است یا خیر. اگر جرم نباشد، در پلتفرم هم جرمی رخ نداده است. اینجا باید با حقوقدان صحبت شود که آیا چنین کاری به شکل گروهی، اخلال در نظام اقتصادی است یا خیر.»
او می‌گوید وظیفه پلتفرم نیست که مشخص کند که آیا جرمی رخ داده است یا خیر، و نظام قضایی می‌تواند در مورد جرم بودن یا نبودن این اقدام هماهنگ تصمیم گیری کند. سپس در صورت مثبت بودن جمع‌بندی‌ها، از پلتفرم‌های دیوار، شیپور و باما درخواست دیتا داشته باشد. محمدی می‌گوید:
«پلتفرم وظایفی دارد که باید آنها را انجام دهد. برای مثال باید کاربر را احراز هویت کند. طبق قانون جرایم رایانه‌ای، لاگ‌های کاربران باید به مدت ۶ ماه از سوی سایت‌های کاربر محور نگهداری شوند. پس اینجا به این مسئله می‌رسیم که گزارش دادن گروهی یک آگهی از سوی چند دلال در یک پلتفرم هم باید بعد از لاگین کردن کاربر و احراز هویتش رخ داده باشد. یا فرض کنید عده‌ای در یک حرکت دامنه‌دار آگهی‌هایی با قیمت‌های بالاتر را در سایت‌ها قرار می‌دهند. پلتفرم‌ها باید بتوانند در صورت لزوم، لیست احزار هویت شده‌ای را در اختیار دادستانی قرار دهند. اگر دادستانی از پلتفرم بخواهد که این لیست بلاک شود و این اتفاق رخ ندهد، آن زمان پلتفرم هم مرتکب جرم شده است. پس یک پلتفرم باید اطلاعات را به مدت مشخص نگهداری کند تا در صورت نیاز بتواند آنها را به مراجع قضایی ارائه دهد. پلتفرم‌ها از نظر قانونی تنها همین وظیفه را دارند.»
نایب رییس کمیسیون تجارت الکترونیکی البته به نکته دیگری هم اشاره می‌کند که در حوزه وظایف قانونی سایت‌های آگهی آنلاین نیست اما به شکل مشخص اعتبار آنها را هدف گرفته است: «به شکل جهانی سایت‌های اینچنینی برای اعتبار خودشان اجازه رخ دادن این اتفاقات را نمی‌دهند. برای مثال eBay اگرچه وظیفه قانونی ندارد، اما برای اینکه بازارش خراب نشود و رقبا جایش را نگیرند، از سیستم‌های تشخیص فریب استفاده می‌کند. اساساً شرکت‌هایی وجود دارند که به این سایت‌ها، سیستم تشخیص فریب می‌فروشند. پس پلتفرم بهتر است برای حفظ اعتبار خودش، جلوی چنین اقداماتی را بگیرد.»
دیوار، شیپور و باما چه می‌گویند؟
«شهرام شاهکار»، مدیرعامل بخش خودرو در «دیوار» در گفتگو با دیجیاتو اعلام می‌کند که این پلتفرم مداخله‌ای در چرخه قیمت‌گذاری ندارد، چراکه اساساً قدرت کنترل قیمت در اختیار صنف خودرو هم نیست. او در همین رابطه می‌گوید: «قیمت واقعی معاملات هرکالایی به‌ویژه در بازار دست‌دوم، تابعی از عرضه و تقاضا است که دیوار در حال حاضر به عنوان ارائه‌دهنده خدمات میزبانی محتوا، عملا نقش و مداخله‌ای در چرخه قیمت‌گذاری ندارد، کمااینکه مکانیزم‌های کنترل قیمت خودرو در اختیار صنف مربوطه‌اش هم نیست. دیوار در عین حال از اینکه بتواند با استفاده از اطلاعات معاملات سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به ایجاد شفافیت و ساماندهی بازار خودرو کمک کند، به شدت استقبال می‌کند.»
شهرام شاهکار، مدیرعامل بخش خودروی دیوار در گفتگو با دیجیاتو خبر از راه‌اندازی یک سرویس جدید در آینده نزدیک برای کارشناسی خودرو می‌دهد.
از سوی دیگر شاهکار خبر از تغییرات برای جلوگیری از سوءاستفاده دلال‌ها با روش ریپورت آگهی‌های پایین قیمت می‌دهد و می‌گوید:
«مدتی پیش دیوار با هدف جلوگیری از سوء‌استفاده‌های اینچنینی در بازار متلاطم خودرو و املاک، امکان حذف آگهی‌ها با گزارش‌هایی نظیر «قیمت پایین کالا با احتمال کلاهبرداری» یا «پاسخگو نبودن آگهی‌دهندگان» از دسته‌‌بندی‌های املاک و خودرو را متوقف کرد. هرچند نظارت دیوار با استفاده از ابرازهای هوش مصنوعی و نظارت انسانی برای جلوگیری از کلاهبرداری‌های احتمالی به‌ویژه در این بازارها افزایش داشته است.»
اما مهم‌ترین خبری که مدیر بخش خودرو در دیوار به دیجیاتو می‌دهد، ارائه یک سرویس جدید و راه‌اندازی خدمات کارشناسی خودرو است که می‌تواند بسیاری از این مشکلات را حل کند. شاهکار می‌گوید: «دیوار به‌زودی با راه‌اندازی خدمات کارشناسی خودرو، قصد دارد با ایجاد شفافیت و اطمینان بیشتر در معاملات، گام بلندی در جهت ساماندهی این بازار بردارد. دیوار در آینده نزدیک از برنامه‌های گسترده خود درهمین راستا رونمایی می‌کند.»
از سوی دیگر «رضا اربابیان»، مدیرعامل «شیپور» نیز در گفتگو با دیجیاتو اعلام می‌کند که از وجود این مشکل آگاه است و شیپور نیز علاقه دارد تا این اقدامات را ریشه‌کن کند، هرچند که هنوز این پلتفرم، به گفته مدیرعاملش، به یک جمع‌بندی نهایی برای مقابله با روش دلال‌های بازار خودرو نرسیده است. اربابیان البته به نکته دیگری هم اشاره می‌کند و می‌گوید:
رضا اربابیان، مدیرعامل شیپور می‌گوید این سرویس اینترنتی برای جلوگیری از چنین سوءاستفاده‌هایی در حال آزمون موارد مختلف است تا در نهایت بهترین گزینه را انتخاب کند.
«البته توجه کنید که این اتفاق همه‌جا و در رابطه با همه خودروها نمی‌افتد.بعضی خودروهای خاص هستند که شاید چنین شرایطی داشته باشند. پس وجود چنین بازی‌هایی هم مربوط به بعضی خودروهای خاص است. در نهایت می‌بینیم این اتفاق به شکل وسیع در جامعه تاثیرگذار نیست. برای مثال چون در روز صدها خودروی ۲۰۶ وارد شیپور می‌شود، پس دلال نمی‌تواند روی قیمت اثر بگذارد. اما وقتی به یک خودروی خاص می‌رسیم که عرضه محدود دارد و در هفته تنها چند عدد از آنها وارد بازار می‌شود، دلال‌ها می‌توانند به این شکل با قیمت بازی کنند.»
از طرفی«امیرعلی شبیری»، مدیرعامل سایت «باما» که در میان این سه پلتفرم به شکل خاص فقط روی خودرو متمرکز است، در گفتگو با دیجیاتو اعلام می‌کند که نه تنها از وجود این گروه‌های هماهنگی میان دلال‌ها آگاه است بلکه اعضای تیم باما در این گروه‌ها عضو هستند و فعالیت آنها را پایش می‌کنند. شبیری می‌گوید:
«ما هم از وجود چنین گروه‌های تلگرامی باخبر هستیم و حتی به منظور پایش به عضویت آنها در می‌آییم. کاربران باما هم به‌نوبه‌ی خود چنین گزارش‌هایی را با ما به اشتراک می‌گذارند. اما آنچه در این گروه‌ها شاهدش هستیم این است که تقریباً تمامی آنها اذعان دارند که قیمت در باما به این راحتی‌ها قابل تغییر نیست. ما بر اساس تحلیل قیمت واقعی در بازار خودرو که توسط واحد «باخبر» مجموعه صورت می‌گیرد، عمل می‌کنیم و بدون دلیل موجه هرگونه تغییری را نمی‌پذیریم. در واقع، کارشناسان دیتای ما به شکل مداوم این موضوع را پایش می‌کنند که آیا دلیلی وجود دارد که قیمت بالاتر برود یا خیر.
ما، بر خلاف سایر پلتفرم‌ها، قیمت را در هر شرایطی نمایش نمی‌دهیم. وقتی قیمت از طیف مشخصی بالاتر باشد، اصولاً نمایش داده نمی‌شود. همین مسئله باعث شده است که در گروه‌های تلگرامی بنویسند که «ما قیمت بالا گذاشتیم، اما چون قیمت‌مان بالاتر از حد مشخصی بود، در صفحه‌‌ی اصلی نمایش داده نشد.» چرا که در چنین حالت‌هایی، قیمت پیشنهادی فروشنده فقط در توضیحات آگهی نمایش داده می‌شود و نه در پیش‌نمایش آن.»
شبیری همچنین از روش‌های دیگری برای تشخیص آغاز فعالیتِ هماهنگ دلال‌ها در پلتفرم باما خبر می‌دهد و می‌گوید:
«بر اساس آمارهایی که در دسترس داریم، مطلع هستیم که روزانه و در وضعیت عادی، چه مدل‌هایی تقریبا تا چه تعداد آگهی خواهند داشت. اگر تعداد آگهی از یک خودرو به شکل ناگهانی بالا برود، می‌توان چنین تحلیل کرد که یا خودروساز، خودروهای پیش‌فروش‌شده را تحویل داده یا عده‌ای مشغول شیطنت شده‌اند. در این صورت، تیم «باخبر» وارد کار می‌شود و مشخص می‌کند که آیا واقعاً تعداد قابل‌توجهی خودرو تحویل خریداران داده شده است یا خیر. از سوی دیگر، ما همواره بازه‌ی قیمت خودروها را بر اساس برند، مدل، سال و حتی میزان کارکرد و وضعیت بدنه داریم و آن را به‌روز نگه می‌داریم. بدین تریتب، هر خودرو، با هر شرایطی، در دیتابیس ما دارای یک رنج قیمتی مشخص، یک قیمت حداقل و یک قیمت حداکثر است.
به عقیده مدیرعامل باما، این اقدامات هماهنگ صرفاً مختص فروشندگان و واسطه‌ها نیست بلکه گاهی خریداران یک خودرو نیز طی اقدامات هماهنگ، تلاش می‌کنند تا قیمت را کاهش دهند: «علاوه بر اقدام گروهی بعضی از فروشندگان، شاهد مواردی هم بوده‌ایم که خریداران هم هم‌دستی می‌کنند تا بتوانند قیمت یک خودروی مشخص را پایین‌تر بیاورند. خلاصه‌ی کلام اینکه ما همیشه در تلاشیم کنترل کاملی را بر روی این موضوع داشته باشیم و معتقدیم این اتفاق تاکنون تأثیر ناچیزی روی عملکرد باما داشته است.»
چطور به اینجا رسیدیم؟
شاید به شکل خلاصه بتوان پاسخ این سوال را در کاهش ارزش پول ملی یافت؛ زمانی که ریال تبدیل به یک سیب‌زمینی داغ شد و مردم تلاش کردند جهت رهایی از آن، پول‌شان را به هر چیزی تبدیل کنند. اما افزایش قیمت خودرو نیز برای مدت مشخصی توجیه داشت.
اکنون شاید زمان آن رسیده باشد که پلتفرم‌های آنلاین از خود بپرسند که آیا می‌توانسته‌اند نقشی نظارت‌گر بر اوضاع داشته باشند یا خیر. اگرچه شاید قدرت واسطه‌ها در سایت‌هایی مثل دیوار، شیپور و باما زمانی به نمایش کشیده شود که پای خودروهای محبوب اما کم‌یاب وسط می‌آید و فضای مجازی هم آینه‌ای از دنیای واقعی است، اما شاید بد نباشد پلتفرم‌های جریان اصلی، حالا که صنف مربوط و وزارت صنعت همه چیز را رها کرده‌اند، تاحدی بازار را کنترل کنند.
هرچند، شاید این پیشنهاد از دیدگاه لیبرالیستی چندان هم صحیح نباشد اما واقعیت این است که وضعیت اقتصادی فعلی هم یک وضعیت عادی نیست. «فربد زاوه»، کارشناس و تحلیلگر قدیمی بازار خودرو هم با چنین پیشنهادی موافق نیست و به دیجیاتو می‌گوید:
«ریشه تمام این اتفاقات در اقتصاد کلان است. حجم نقدینگی سرگردان در جامعه زیاد است و از طرفی امید به سرمایه‌گذاری آتی نیز وجود ندارد. به همین دلیل سرمایه به سمت‌وسویی می‌رود که بتواند در سریع‌ترین زمان ممکن خودش را بازتولید و بزرگ کند. از دیدگاه اقتصاد آزاد درست نیست که دیوار یا شیپور بخواهند دخالت مستقیمی داشته باشند. اما همین پلتفرم‌ها می‌توانند قیمت‌های میانگین را برای کاربران مشخص کنند تا به این شکل افراد از قیمت‌های واقعی باخبر باشند. اما در مجموع، این اتفاقات معلول حوادثی است که در کشور رخ می‌دهد؛ حوادثی از جنس عدم مدیریت نقدینگی، مدیریت اقتصاد کشور و ضعف سیستم مالیاتی. همه این موارد در کنار امید آتی پایین و ناپایداری اقتصادی بالا، باعث شکل‌گیری این وضعیت شده است.»
به عقیده زاوه، همین مسائل سبب شده تا تقاضای سفته‌گرانه برای خودرو افزایش پیدا کند و در کنار کاهش عرضه خودرو، بازار خودرو اجازه آرامش پیدا نکند: «راه‌حل این است که دولت در سیاست‌های کلان خود تغییر پارادایم ایجاد کند و از طرفی شرایط تامین را هم به حالت عادی برگرداند. امروز بحث خرید CKD و قطعات به شدت در کنترل دولت است و با عادی شدن این شرایط، بازار هم دچار پایداری خواهد شد. اما نهایتاً روش‌های مورد استفاده توسط واسطه‌ها در پلتفرم‌های آنلاین، روش‌هایی نیستند که به شکل متمرکز، موثر بر افزایش قیمت باشند. این اتفاقات، معلول یک تورم ساختاری است که در این میان عده‌ای هم تلاش می‌کنند تا نهایت استفاده را از آن ببرند.»
راستی، بر اساس آخرین نظرسنجی قرار است قیمت این خودروی چینی به ۴۰۰ میلیون تومان برسد.
منبع: وب سایت دیجاتو