زیتون ـ یلدا امیری: عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق و فرمانده نیروهای مسلح این کشور طی فرمان ویژه ای که شامل ۱۰ ماده است، اعلام کرد که نیروهای حشدالشعبی که بسیج مردمی عراق به شمار می‌روند باید در ارتش عراق ادغام شوند. بر اساس این فرمان همه مقرهای گروه‌های مسلح حشدالشعبی در داخل و خارج شهر‌ها بسته می‌شود.
همچنین در این فرمان آمده است که گروه‌های مسلح حق کنش سیاسی ندارند و از شاخه‌های نظامی این گروه‌ها خواسته شده تا رابطه خود را با شاخه‌های سیاسی قطع کنند. همه گروه‌ها ملزم هستند تا تاریخ ۳۱ جولایِ جاری، مواد این فرمان را به اجرا در آوردند.
پس از فرمان نخست‌وزیر عراق مقتدی صدر، رهبر جریان صدر از این تصمیم حمایت کرد و با انتشار پیامی در توئیتر خود دستور تعطیلی نیروهای سرایا السلام را داد. او با بیان این که تصمیمات اتخاذ شده از سوی نخست‌وزیر در ارتباط با حشد شعبی حائز اهمیت و گام اول در مسیر تاسیس دولت قدرتمندی است، همچنین گفت که نیروهای شبه نظامی باید دستورهای نظامی دولت را رعایت کنند. نیروهای سرایاالسلام شاخه نظامی جریان صدر عراق بود که با حشد الشعبی همکاری داشت.
عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق طی فرمان ویژه ای که شامل ۱۰ ماده است، اعلام کرد که نیروهای حشدالشعبی که بسیج مردمی عراق به شمار می‌روند باید در ارتش عراق ادغام شوند.
اما پیش از این نیز بسیاری از مقامات عراقی خواستار انحلال حشدالشعبی شده بودند، مرداد ماه ۱۳۹۶ مقتدی صدر در مصاحبه با روزنامه الشرق الاوسط برای چندمین بار خواستار انحلال حشدالشعبی شد و گفت که موجودیت این نیروهای خارج از چارچوب دولت باعت مشکلات بزرگ و تبعات منفی می‌شود. عراق باید از فرماندهی واحد نیروهای مسلح و مرکزیت در حکومت بهره‌مند شود، زیرا وجود دو ارتش تبعات منفی دارد.
فروردین ماه امسال نیز ایاد علاوی، رئیس ائتلاف الوطنیه با تأکید بر اینکه ماموریت نیروهای حشدالشعبی در عراق با پیروزی بر داعش تمام شده خواستار انحلال این نهاد شد. علاوی تأکید کرد که انحلال حشدالشعبی دروازه تحقق دولت مدنی در عراق است.
شبه نظامیانی که از ایران هدایت می‌شوند
اما نیروهای حشدالشعبی بیش از آنکه در خدمت عراق باشند شبه نظامیانی در خدمت دولت ایران هستند. همکاری حکومت جمهوری اسلامی با نیروهای غیرایرانی مانند حزب‌الله لبنان و جهاد اسلامی و در سال‌های اخیر حشدالشعبی عراقی، فاطمیون افغانی، زینبیون پاکستانی و حوثی‌های یمنی موضوع تازه‌ای نیست.
گفته می‌شود حکومت جمهوری اسلامی میلیاردها دلار صرف پرورش شبهه نظامیانی در خارج از ایران می کند با این توجیه که قصد بسط مذهب شیعه و صدور انقلاب را دارد، اما در واقع جمهوری اسلامی قصد دارد با ایجاد و حمایت از این نیروها عمق استراتژیک خود را در منطقه افزایش دهد و بتواند در منازعات منطقه ای نقشی تاثیرگذار داشته باشد.
حشدالشعبی شعبه فرامرزی نیروی بسیج جمهوری اسلامی است. در سال ۲۰۱۴ و پس از آنکه موصل به دست نیروهای داعش افتاد حشد الشعبی با فتوای مراجع عراق به ویژه فتوای جهاد آیت‌الله سیستانی تشکیل شد.
حشدالشعبی شعبه فرامرزی نیروی بسیج جمهوری اسلامی است. در سال ۲۰۱۴ و پس از آنکه موصل به دست نیروهای داعش افتاد حشد الشعبی با فتوای مراجع عراق به ویژه فتوای جهاد آیت‌الله سیستانی تشکیل شد. هدف این نیروها کمک به ارتش و نیروهای امنیتی عراق بود. در همان زمان عقیل حسینی رئیس شورای بسیج عراق آن را ادامه بسیج ایران توصیف کرد و گفت که بسیج عراق با تجربه بسیج ایران تشکیل شده است. نوری مالکی نخست وزیر سابق عراق در مرداد ۱۳۹۴ در مصاحبه با خبرگزاری ابنا تصریح کرد: «ما در ساختار بسیج عراق از بسیج ایران الگو گرفتیم.»
قاسم سلیمانی و فرمان جنگ نیابتی
اردیبهشت امسال با بالا گرفتن تنش میان ایالات متحده و جمهوری اسلامی روزنامه گاردین به نقل از دو منبع ارشد اطلاعاتی نوشت که قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دیداری که در بغداد با گروه‌های شبه‌نظامی عراقی وابسته به ایران داشته، از آنها خواسته است که آماده جنگ نیابتی باشند. در این دیدار سران همه گروه‌های شبه‌نظامی که زیر چتر حشدالشعبی گرد آمده‌‌اند، حضور داشتند.
دیدار سلیمانی با گروه های شبه نظامی اندکی قبل از خرابکاری در کشتی‌های عربستان و عمارات در بندر فجیره، و پس از آن حمله به تاسیسات نفتی عربستان سعودی صورت گرفت.
وابستگی این گروه شبه نظامی به فرمانده سپاه قدس ایران تا حدی است که خرداد ماه ۱۳۹۶ جمال جعفر ابراهیم ملقب به ابومهدی المهندس فرمانده نیروهای مقاومت حشدالشعبی در مصاحبه ای خود را سرباز قاسم سلیمانی نامید و گفت که علاقه به حاج قاسم علت نمی‌خواهد و رابطه‌اش مانند یک سرباز با اوست و به سربازی او افتخار می کند. او گفت برایش جنگیدن برای ایران یا عراق تفاوتی ندارد چرا که مهم حمایت از امنیت مسلمانان و دین اسلام است.
ابومهدی المهندس، فرمانده حشدالشعبی عراق در مراسم ترحیم آیت‌الله شاهرودی
ابوالمهندس در بخش دیگری از سخنان خود گفت که از مردم ایران در درجه اول مقام معظم رهبری شخصیت محبوب، الگو و مورد علاقه اوست ضمن اینکه ایشان فقط متعلق به مردم ایران نیستند و همه حق مردم جهان حق دارند آقا را دوست داشته باشند، پس از آن ارادت خاص خود را به سردار قاسم سلیمانی ابراز کرد.
اسفند ماه ۱۳۹۷ موسی غضنفرآبادی، رئیس دادگاه‌های انقلاب اسلامی تهران در جمع طلاب مدرسه علمیه معصومیه قم گفت: «اگر انقلاب را یاری نکنیم، حشدالشعبی عراقی، فاطمیون افغانی، زینبیون پاکستانی و حوثی‌های یمنی خواهند آمد و انقلاب را یاری خواهند کرد».
در جریان سیل فروردین امسال نیروهای حشد الشعبی در پوشش امداد رسانی به سیل زدگان به ایران آمدند، ایرج مسجدی، سفیر ایران در عراق تأیید کرد که نیروهای شبه نظامی عراقی تحت حمایت ایران، وارد ایران شده‌اند. او گفت هدف آنان امدادرسانی است. این شبه‌نظامیان شیعی عراقی به خوزستان و لرستان اعزام شدند. اما برخی از تحلیلگران این اقدام را در راستای قدرت نمایی و تجدید سازمان این نیروها دانستند.
چه کسانی می‌خواهند حشدالشعبی در ارتش ادغام شود
یکی از مواردی که بارها از سوی مقامات آمریکایی در مورد ایران مطرح شده است اتهام ناامن کردن منطقه از طریق پرورش نیروهای شبه نظامی است. دولت عراق نیز سال‌هاست که برای انحلال حشدالشعبی از سوی آمریکا و عربستان تحت فشار است.
بیشتر بخوانید:
جنگ ایران را تکه‌تکه خواهد کرد
در طی ماه‌های اخیر چندین حمله نظامی در مناطق مختلف عراق انجام شد. حرکت حزب‌الله نجبا (جنبش مقاومت اسلامی نجبا)، یکی از گروه‌های وابسته به حشد اعلام کرد که به آمریکایی‌ها حمله می‌کند. با موشک‌های کاتیوشا به اطراف دفتر کمپانی‌های نفتی مانند«اکسان موبیل» و «دات شل» حمله شد و یکی از این موشک‌ها به حدود صد متری یکی از این دفاتر اصابت کرده و این شرکت‌ها مجبور شده‌اند که عده‌ای کارمندانشان را خارج کنند. دور جدید این حملات در ماه گذشته میلادی با زدن منطقه سبز عراق شروع شد. پس از آن منطقه‌ای در شمال موصل که پیشتر محل اقامت صدام حسین بوده و حال مقری برای ارتش آمریکاست، مورد اصابت موشک‌های کاتیوشا قرار گرفت.
حال دولت عراق در اوج تنش‌های میان ایران و آمریکا قصد دارد حشدالشعبی را به نحوی منحل و با ارتش عراق ادغام کند، عراق با شواهدی که پیش رو دارد نگران است که در صورت بروز رویارویی میان ایران و آمریکا درگیری‌ها به دلیل دخالت این شبه نظامیان به خاک عراق کشیده شود.
اما مشخص نیست که دولت عراق بتواند موفق به کنترل این شبه نظامیان و ادغام آنها در ارتش شود، همانگونه که ابوالمهندس گفته است این شبه نظامیان سربازان قاسم سلیمانی و نیروی برون مرزی جمهوری اسلامی هستند و ممکن است در مقابل فرمان نخست وزیر عراق مقاوت کنند یا جمهوری اسلامی راه دیگری برای حفظ انسجام آنها پیدا کند.