زیتون– محمد خاتمی، رییس جمهوری اسبق ایران، در نامه‌ای به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، به منظور استقرار صلح و پرهیز از خشونت و جنگ در جهان خواستار گرد هم آمدن همه خیرخواهان جهان برای ایجاد «ائتلاف برای صلح بر پایه عدالت» شد.
رییس جمهوری سال‌های اصلاحات در این نامه با اشاره به برخی تحولات سیاسی در سطح بین‌المللی در بیست سال گذشته نوشت: «از همه خیرخواهان، مصلحان، اندیشمندان، هنرمندان و سازمان‌های صلح‌اندیش بین‌المللی و همه نهادهای مدنی در سطوح ملی، منطقه‌ای و جهانی و حتی سیاستمدارانی که به واقع از ملت‌های خود نمایندگی می‌کنند و آلوده به آفت غرور، توهم و وابستگی نیستند می‌خواهم بازهم جهان و جهانیان را به دنیایی دور از خشونت، جنگ و نفرت دعوت کنیم و ائتلاف برای صلح بر پایه عدالت و نفی جنگ و خشونت را مقدمه رسیدن به جهانی آرام‌تر، بهتر و برخوردارتر به‌لحاظ معنوی و مادی برای همه انسان‌ها قرار دهیم.»
او همچنین خطاب به گوترش نوشت: «از آنجا که شکست جامعه جهانی و نهاد مهم سازمان ملل در کنترل تنش‌ها و بحران‌ها می‌تواند خسارات غیرقابل جبرانی به‌بار آورد، از سازمان ملل به‌طور خاص درخواست می کنم، در تمام جهان برای کنترل خشونت، تجاوز و بحران و بازگشت به گفت‌وگو و عدالت و مخالفت با جنگ به‌هرطریق که می‌تواند پیش‌قدم باشد.»
به نوشته محمد خاتمی نفرت و تبعیض و خودکامگی که حاصل «پارادایم» ستیز و به‌کارگیری زور به‌جای منطق در قرن بیستم بود، حاصلی جز دو جنگ جهانی، جنگ سرد، جنگ‌های منطقه‌ای، اشغال، سرکوب و آوارگی و منازعات خشونت‌بار نژادی، قومی، مذهبی، هویتی و فقر و جهل و استبداد و از همه بدتر تحقیر انسان نداشت؛ انسانی که می‌بایست بر سرنوشت خود حاکم و از زندگی خوب و امن برخوردار باشد. و خشن ترین چهره تروریسم که احیاناً خود را در نقابی مقدس پنهان می کرد فاجعه را عمیق‌تر و پرخسارت‌تر کرد.
او در ادامه تاکید کرد که در چنین جهانی، گفت‌وگوی تمدن‌ها «پارادایمی» را پیشنهاد می‌کرد که در پرتو آن گفت‌وگو به‌جای مجادله، مدارا و شنیدن صداهای متنوع در جهان انسانی به‌جای خشونت و تکریم به جای تحریم و صلح به‌جای جنگ بنشیند.
در بخش دیگری از نامه رییس جمهوری اسبق ایران آمده است: «تروریسم در خشن‌‌ترین و بی‌رحم‌ترین وجه خود، با سازمان دهی تازه، آدم و عالم را تهدید کرد؛جنگ افروزان نیز صدای جنگ و ائتلاف برای جنگ را برآوردند و آشوب را گسترده تر کردند.با کمال تأسف طرح مکمل گفت‌وگوی تمدن‌ها در پائیز ۲۰۰۱ که پیشنهاد ائتلاف برای صلح برپایه عدالت را می‌داد، در آن هیاهو درست شنیده نشد. از آن پس خشونت در پی خشونت، جنگ از پس جنگ و آوارگی انسان‌ها و فشار حکومت‌های جبار چهره تاریخ را سیاه تر کرد و دیدیم که بر سر آنچه بهار عربی خوانده شد چه آمد. دوباره حکومت‌های نظامی و غیر دموکراتیک سر بر آوردند و جنگ و خشم و آشوب به‌جای امید به آزادی و دموکراسی و پیشرفت نشست و دامنه اشغال و تجاوز گسترده تر و آتش نسل‌کشی شعله‌ورتر شد.»
در سال ۲۰۰۱ مجمع عمومی سازمان ملل به اتفاق آرا از پیشنهاد محمد خاتمی برای نامیدن آن سال به عنوان سال گفتگوی تمدن‌ها و فرهنگ‌ها استقبال کرد.