زیتون ـ یلدا امیری: مدتهاست که سه کشور روسیه، ترکیه و ایران نشست‌های سه جانبه ای را برای حل بحران ترکیه برگزار می‌کنند، گفتگوهایی که در تمامی آنها هر سه کشور بر لزوم یافتن راه حلی سیاسی برای بحران سوریه و حفظ تمامیت ارضی این کشور تأکید می‌کردند. جلساتی که در آن آمریکا حضور نداشت، با وجود اینکه در تمام این مدت نیروهای آمریکایی در سوریه مستقر بودند. آمریکا مشخصا از ابتدا هرگز به طور جدی وارد جنگ داخلی سوریه نشد.
یک زن کرد سوری در جریان تظاهرات علیه تهدیدهای ترکیه در سوریه عکس: دلیل سلیمان، خبرگزاری AFP از طریق Getty images
اکنون با تصمیم دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا برای خروج کامل از سوریه به نظر می‌رسد که آمریکا این کشور را به همان بازیگران منطقه‌ای یعنی روسیه، ترکیه و ایران واگذار کرده است. یکشنبه شب تنها چند ساعت پس از گفتگوی تلفنی دونالد ترامپ با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، کاخ سفید از آغاز خروج نظامیان آمریکا از سوریه خبر داد. موضوعی که عملا به منزله چراغ سبز واشنگتن به آنکارا برای حمله به شمال سوریه بود.
روز دوشنبه ۱۵ مهر خبر رسید که نیروهای نظامی آمریکا خروج خود از مناطق مرزی سوریه با ترکیه را آغاز کرده‌اند
روز دوشنبه ۱۵ مهر خبر رسید که نیروهای نظامی آمریکا خروج خود از مناطق مرزی سوریه با ترکیه را آغاز کرده‌اند. ترامپ درباره این تصمیم با انتشار یک رشته توئیت توضیحاتی داد. او درباره خروج نیروهای آمریکایی نوشت: «کردها همراه ما جنگیدند، اما برای این کار مبلغ هنگفتی از پول و تجهیزات به آنها داده شد. آنها چندین دهه است که با ترکیه می‌جنگند. من تقریباً ۳ سال جلوی این نبرد را گرفتم، اما زمان آن فرا رسیده است که ما از این جنگ‌های مسخره بی‌پایان، که بسیاری از آنها قبیله‌ای هستند، خارج شویم و سربازانمان را به خانه برگردانیم. ما در جایی جنگ خواهیم کرد که به نفعمان باشد، و تنها وقتی مبارزه می‌کنیم که برنده بشویم.»
دونالد ترامپ در توییتی دیگر نوشت: «ترکیه، اروپا، سوریه، ایران، عراق، روسیه و کردها اکنون باید به وضعیت رسیدگی کنند و اینکه می‌خواهند با جنگجویان اسیر شده داعش در منطقه خود چه کار بکنند. همه آنها از داعش متنفر هستند، سال‌ها دشمن بوده‌اند. ما ۷۰۰۰ مایل دورتر هستیم و اگر دوباره داعشی‌ها نزدیک ما بیایند آنها را خرد خواهیم کرد!»
ترامپ البته پس از انتقادهای شدید، لحن خود را خیلی زود تغییر داد و ترکیه را تهدید کرد که اقتصادش را ویران خواهد کرد و ساعاتی بعد باز هم ترکیه را یک شریک تجاری بزرگ خواند!
عزم اردوغان برای سرکوب کردهای سوریه
تصمیم ترامپ در شرایطی صورت گرفت که رجب طیب اردوغان روز شنبه هشدار داده بود که قصد دارد در شمال شرق سوریه، منطقه‌ای که نیروهای ایالات متحده نیز در آن مستقر هستند، دست به عملیات نظامی بزند. ترکیه گروه شبه‌نظامی کرد با عنوان «نیروهای دموکراتیک سوریه»، که کنترل بیشتر مناطق شمال سوریه را در دست دارد را یک گروه تروریستی می‌داند و وجود آن را تهدیدی برای وضعیت مناطق کردنشین خود ترکیه به شمار می‌آورد.
آنکارا سال هاست که با گروههای کردنشین ساکن ترکیه درگیر است و از اتحاد آنها با کردهای عراق و سوریه و اعلام خودمختاری هراس دارد. بسیاری از کردهای سوریه امیدوار بودند که نیروهای آمریکایی مستقر در سوریه در آینده در ایجاد یک منطقه خودمختار کردنشین در سوریه، نقش مهمی بازی کنند.
با بیرون رفتن نیروهای ایالات متحده که حامی اصلی کردهای سوریه بودند عملاً راه برای عملیات ترکیه در این منطقه باز خواهد شد. مهم‌ترین گروه تحت هدایت کردها در منطقه حرکت غافلگیرکننده آمریکا را خنجری از پشت توصیف کرده است.
آنکارا سال هاست که با گروههای کردنشین ساکن ترکیه درگیر است و از اتحاد آنها با کردهای عراق و سوریه و اعلام خودمختاری هراس دارد.
یک سخنگوی نیروهای دمکراتیک سوریه (اس دی اف) که تحت هدایت کردهاست تصمیم دولت ترامپ را قویا محکوم کرد و گفت که آمریکا قبلا اطمینان داده بود که به ارتش ترکیه اجازه نخواهد داد در این منطقه عملیات انجام دهد.
حالا سازمان ملل متحد نسبت به این وضعیت اعلام نگرانی کرده و گفته است که «در حال آماده شده برای بدترین سناریو است.» اتحادیه اروپا نیز هشدار داده است که در شمال سوریه «باری دیگر، این غیرنظامیان خواهند بود که ناچار می‌شود تاوان عملیات نظامی را پس بدهند.»
دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در پی تصمیم خود برای خروج نیروهای آمریکایی از شمال سوریه تهدید کرده است که اگر ترکیه دست به اقدامی خارج از اندازه بزند او اقتصاد این کشور را ویران خواهد کرد.
تاثیر خروج آمریکا بر موقعیت ایران
وزارت خارجه ایران هم با انتشار بیانیه‌ای درباره حمله نظامی ترکیه به شمال شرقی سوریه هشدار داد.
در این بیانه آمده است که «چنین اقدامی در صورت وقوع، نه تنها نگرانی‌های امنیتی ترکیه را برطرف نخواهد کرد؛ بلکه منجر به وارد آمدن خسارات مادی و انسانی گسترده‌ای خواهد شد و بر این اساس جمهوری اسلامی ایران با هر گونه عملیات نظامی احتمالی مخالف است.»
البته ایران همزمان حضور نظامیان آمریکایی در سوریه را نیز نامشروع خواند و گفت که این کار باید زودتر از این اتفاق می‌افتاد.
فارغ از مواضع رسمی دولت در ایران از این اتفاق تعابیر مختلفی شده است برخی گمانه زنی کرده اند که توافقی پنهان بین آمریکا و روسیه (و شاید همراهی ترکیه) وجود دارد که در مقابل خروج نیروهای آمریکایی از سوریه، نیروهای ایرانی نیز از این کشور خارج شوند.
برخی گمانه‌زنی کرده‌اند که توافقی پنهان بین آمریکا و روسیه (و شاید همراهی ترکیه) وجود دارد که در مقابل خروج نیروهای آمریکایی از سوریه نیروهای ایرانی نیز از این کشور خارج شوند.
گمانه زنی دیگری مبنی بر این است که پس از شکست پروژه نابودی اقتصاد ایران، این تصمیم اعلام شکست دیگری برای ترامپ است. در واقع بر اساس این نگاه آمریکا در مقابل ائتلاف محور مقاومت و روسیه شکست خورده و به این علت است که نیروهای خود را از خاک سوریه خارج می‌کند و این خروج یک هدیه ارزشمند برای محور مقاومت است.
ضعیف شدن موضع ترامپ در استیضاح
تصمیم ترامپ با انتقاد شدید متحدان جمهوری‌خواه و منتقدان دموکرات او در کنگره آمریکا روبرو شده است.
برت مک گرک فرستاده سابق ریاست جمهوری آمریکا در ائتلاف ضد داعش گفت که اعلامیه دولت ترامپ نشانه عدم شناخت کامل از واقعیت‌های منطقه است.
نیکی هیلی سفیر سابق آمریکا در سازمان ملل گفت که کردها نقشی محوری در موفقیت ما علیه داعش در سوریه داشتند و رها کردن آنها در مقابل حملات مرگبار اشتباه بزرگی خواهد بود.
میچ مکانل رهبر جمهوری خواهان سنا گفت عقب نشینی نیروهای آمریکایی از سوریه فقط به نفع روسیه، ایران و رژیم اسد خواهد بود و خطر تجدید قوای داعش و سایر گروه های تروریستی را افزایش می دهد. من رئیس جمهور را ترغیب می کند رهبری آمریکا را به نمایش بگذارد.
لیندسی گراهام، سناتور ایالت کارولینای جنوبی و از متحدان دونالد ترامپ نیز از تصمیم رئیس جمهوری آمریکا برای خروج نظامیان این کشور از سوریه انتقاد کرد.
گراهام شرایط کنونی سوریه را فاجعه ای در حال وقوع توصیف کرد. او همچنین گفت که تصمیم دونالد ترامپ نشان می دهد که آمریکا متحدی غیرقابل اتکا است. او از طرح خود برای ارائه قطعنامه ای به مجلس سنا در مخالفت با تصمیم دونالد ترامپ خبر داد.
مارکو روبیو، نماینده جمهوری‌خواه ایالت فلوریدا در مجلس سنا، هم در توئیتی گفت: اگر گزارش‌های مربوط به خروج آمریکا از سوریه حقیقت داشته باشد، در آن صورت دولت ترامپ مرتکب اشتباهی محض شده است که عواقب آن بسیار فراتر از سوریه خواهد رفت. این کار دیدگاه ایران در مورد دولت فعلی حاکم در آمریکا را تایید، و آنها را در حملات خصمانه‌شان، که ممکن است بروز جنگ‌های منطقه‌ای و خطرناک‌تری در منطقه را باعث شود، افسارگسیخته‌تر می‌کند.
رئیس مجلس نمایندگان: این تصمیم تهدیدی سهمگین برای امنیت و ثبات منطقه است و پیامی خطرناک به روسیه و ایران و متحدان ما می فرستد: اینکه آمریکا دیگر متحد قابل اعتمادی نیست. او همچنین از دونالد ترامپ خواست تا در تصمیم خود تجدید نظر کند.
نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان ایالات متحده در این مورد گفت: این تصمیم تهدیدی سهمگین برای امنیت و ثبات منطقه است و پیامی خطرناک به روسیه و ایران و متحدان ما می فرستد: اینکه آمریکا دیگر متحد قابل اعتمادی نیست. او همچنین از دونالد ترامپ خواست تا در تصمیم خود تجدید نظر کند.
تیم کین، نماینده دموکرات ایالت ویرجینیا در مجلس سنای آمریکا، هم در پیامی در توئیتر گفته است که این سیاست پرزیدنت ترامپ به رها کردن متحدان‌مان و جسورترکردن متخاصم منتهی می‌شود.
انتقاد نمایندگان تاثیر گذار کنگره به این اقدام ترامپ می تواند باعث ضعیف شدن موقعیت او در استیضاحی باشد که دموکرات ها برای او تدارک دیده اند، اختلاف نظر با جمهوری خواهان و موضع گیری های تند آنها در مورد خروج از سوریه تعداد رای‌های منفی به رئیس جمهور آمریکا را افزایش می دهد.
احتمال قدرت گرفتن داعش
ورود آمریکا به جنگ سوریه از همان آغاز در اکتبر ۲۰۱۴ و با محاصره کوبانی توسط داعش و عملیات پشتیبانی نیروهای آمریکایی از نیروهای مبارز کرد آغاز شد.
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا در پایان سال ۲۰۱۸ اعلام کرده بود که تمامی ۲ هزار نظامی آمریکایی در سوریه را از خاک این کشور خارج کرده و به آمریکا باز خواهد گرداند.
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا در پایان سال ۲۰۱۸ اعلام کرده بود که تمامی ۲ هزار نظامی آمریکایی در سوریه را از خاک این کشور خارج کرده و به آمریکا باز خواهد گرداند.
کاخ سفید اعلام کرد که ۲۰۰ نفر از این نیرو در سوریه باقی می‌مانند اما نهایتا حدود ۱۰۰۰ سرباز آمریکایی در سوریه باقی ماند بیشتر این نیروها در پایگاه آمریکا در تنف مستقر هستند و شماری هم در مناطق دیگر از جمله در سرزمین‌هایی که کردها ساکن آن هستند، حضور داشتند.
ترامپ در استدلال تصمیم خود گفته است که دولت اسلامی (داعش) در سوریه شکست خورده و نیازی به ادامه استقرار نیروهای آمریکایی در این کشور نیست. اما با آغاز درگیری ترکیه با کردها احتمال قدرت گرفتن مجدد داعش وجود دارد. از سوی دیگر اکنون آمریکا از صحنه تصمیم‌گیری در منطقه خارج شده و سوریه را به اجبار به سه کشور ایران، روسیه و ترکیه داده است.