زیتون ـ یلدا امیری: رئیس‌جمهوری آمریکا می‌گوید: «ایران می‌خواهد مذاکره کند». در این سو سخنگوی وزارت خارجه ایران پاسخ می‌دهد: «ترامپ صرفا آرزوهای باطل و محال خود را بیان می‌کند». این در حالی است که ایران تا کنون حداقل دو بار و از کانال‌های مختلف برای مذاکره با آمریکا تلاش کرده است.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا تحریم‌های آمریکا را که بر اساس برجام متوقف شده بود، در ۱۳ آبان ماه سال جاری تمدید کرد. ترامپ دلیل این کار را برنامه موشکی و دخالت های ایران در کشورهای منطقه خصوصا سوریه و یمن اعلام کرد. با بازگشت تحریم‌ها، ایران دچار مشکلات اقتصادی بی شماری شده است.
ترامپ عصر یکشنبه وضعیت ایران را بد توصیف کرد و گفت که این کشور خواهان گفت‌وگو با آمریکا است. او در واشنگتن در جمع گروهی از خبرنگاران، گفت: «اوضاع ایران اصلا خوب نیست. کنار گذاشتن توافق وحشتناک هسته‌ای با ایران، اثر عظیمی روی آنها داشته و دارند نیروهایشان را از همه‌جا عقب می‌کشند. اوضاعشان خوب نیست. می‌خواهند مذاکره کنند.»
بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در بامداد روز دوشنبه به این اظهارات پاسخ داد و با تاکید بر اینکه « ترامپ صرفا آرزوهای باطل و محال خود را بیان می‌کند» و این با واقعیت‌های موجود هیچ تطابقی ندارد، افزود «او می‌داند جمهوری اسلامی ایران دهه‌هاست با فشارها و سیاست‌های تحریمی آمریکا آشنا و رو در رو است.»
در حالی که تورم در ایران به بالاترین سطح خود رسیده و دولت به دلیل عدم توانایی در فروش نفت حتی قدرت پرداخت حقوق کارمندان خود را ندارد. سخنگوی وزارت خارجه گفت که ملت ایران هیچ‌گاه در برابر فشارهای ظالمانه آمریکا سر فرود نخواهد آورد.
در حالی که تورم در ایران به بالاترین سطح خود رسیده و دولت به دلیل عدم توانایی در فروش نفت حتی قدرت پرداخت حقوق کارمندان خود را ندارد. سخنگوی وزارت خارجه گفت که ملت ایران هیچ‌گاه در برابر فشارهای ظالمانه آمریکا سر فرود نخواهد آورد.
قُطر بدعهدی آمریکا
علاوه بر سخنگوی وزارت خارجه، علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران هم در همایش بین‌المللی دفاع و امنیت در غرب آسیا، در سخنانی در مورد مذاکره با آمریکا سخن گفت و تاکید کرد که در سفر اخیر خود به افغانستان، در قالب مذاکرات صلح با طالبان، آمریکا از طریق نمایندگانی اعلام کرد که آماده مذاکره با ایران است.
شمخانی با بیان این که ما اهل مذاکره با افراد بی‌منطق نیستیم به سابقه بد عهدی آمریکایی‌ها در رفتار با ایران از جمله در بحث تعامل در رابطه با افغانستان و موضوع برجام اشاره کرد و گفت: «خروج آنها از برجام بر قطر بی عهدی آنها افزود.»
شمخانی با اشاره به اینکه این چهارمین موج تحریمی است که ما از سوی آمریکایی‌ها با آن روبرو می‌شویم، گفت: «آنها سخت‌ترین تحریم‌ها را در زمان دموکرات‌ها اعمال کردند، ولی چرا در آخر اوباما با ایران مذاکره کرد، در حالی که میل باطنی‌شان بر این بود که تمام پیچ و مهره‌های توانایی غنی سازی ایران را باز کنند، چرا نتوانستند؟ چه کسی پیشنهاد مذاکره داد؟ آنها به خاطر این که تحریم‌ها موثر نبود، این پیشنهاد را دادند.»
دبیر شورای عالی امنیت ملی با تایید اینکه بر اثر تحریم‌ها ملت ایران تحت فشار قرار می‌گیرد، گفت:« ولی توانایی هسته ای ما نیز ارتقا پیدا کرد.» به عقیده وی آمریکا چون دید تحریم‌ها تاثیری ندارد، به گزینه حمله فکر کرد، «ولی از سوی دیگر نیز با توجه به سابقه تاریخی ملت ایران متوجه شدند که از این طریق نیز به نتیجه نمی‌رسند، چرا که ایرانی ها ثابت کرده بودند تا صدام را دفن نکنند، دل نمی کَنند و اگر اقدامی هر چند کوچک علیه ایران صورت بگیرد به جنگی گسترده تبدیل خواهد شد. بنابراین با توجه به این که متوجه شدند گزینه جنگ فایده‌ای ندارد به مذاکره روی آوردند.»
آنچه در خبر نمی‌آید
البته تمامی مواضع ایران در قبال تحریم‌های آمریکا و از سرگیری گفتگو با این کشور در اخبار منتشر شده در خبرگزاری‌های داخلی منتشر نمی‌شود. شنیده‌ها و اخبار رسانه‌های سایر کشورها حاکی از آن است که دولت ایران تا به امروز حداقل دو بار تلاش کرده با واسطه قرار دادن کشور سومی با آمریکا مذاکره کند. بار اول از طریق عمان که گویی با مطلع شدن افرادی در سپاه پاسداران راه گفتگوها سد شد. بار دوم هم به صورت کاملا محرمانه با واسطه‌گری فرانسه که این بار نیز به دلایلی نامشخص به نتیجه نرسید.
اخبار این مذاکرات احتمالی در ایران فقط همراه با تکذیب آن منتشر شد.
بعد از انتشار خبر مذاکره با آمریکا به میانجیگری عمان، سخنگوی وزارت خارجه ایران گفت: «با این آمریکا و سیاست‌هایی که در پیش گرفته قطعاً امکان تعامل و گفت‌وگو وجود نخواهد داشت.» فرمانده سپاه پاسداران هم تاکید کرد که دولت‌های فعلی و بعدی آمریکا «این آرزو را به گور خواهند برد» که مقام های ایرانی «اجازه ملاقات» با آنها را دریافت کنند.
این خبر و تکذیب شدید آن مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا در سال ۱۳۹۱ را به یاد می‌آورد که اخبار آن در زمان برقراری مذاکرات منتشر و بلافاصله از سوی ایران تکذیب شد. بعدها در سال ۱۳۹۴ علی‌اکبر صالحی در مصاحبه‌های مختلفی توضیح داد که در پی نامه سلطان قابوس پادشاه عمان به رهبر جمهوری اسلامی، آیت الله خامنه ای از اواسط سال ۱۳۹۰ به صالحی مجوز داد تا این مذاکرات انجام شود. دو دور مذاکره انجام شد،که دومی در اواخر زمستان ۱۳۹۱ و در سطح معاونان وزارت امور خارجه بود.
خبر مذاکره مخفیانه دیگر در سال‌جاری را هم سفیر ایران در لندن تکذیب کرد. حمید بعیدی نژاد، گزارش روزنامه الجریده کویت درباره مذاکره پنهانی ایران و آمریکا بر سر یمن را کذب خواند.
الجریده در این گزارش گفته بود که این مذاکرات زمینه‌ساز مذاکرات آتش‌بس یمن شد. حال این بار به نظر می‌رسد که طالبان بهانه پیوند زدن این رشته گسسته اند.
بنابر اظهارات اخیر دونالد ترامپ، به نظر می‌رسد که او هم از بازی تحریم علیه ایران خسته شده است. به نظر می‌رسد سروکله زدن با هم‌پیمانان اروپایی و مشتریان نفت ایران که خواستار معافیت از تحریم‌ها هستند از یک سو و حضور ایران در تمام نقاط حساس و بحرانی سیاست خارجی آمریکا از یمن گرفته تا افغانستان و عراق از سوی دیگر ، رییس‌جمهور امریکا را برای کم کردن تنش با این کشور مجاب کرده است. از سوی دیگر به نظر می‌رسد ترامپ تمایل بسیاری به مذاکره با ایران و ثبت آن در کارنامه خود برای استفاده در انتخابات بعدی ریاست جمهوری در آمریکا دارد و بارها از اینکه ایران قصد مذاکره دارد سخن گفته است.
در این سو نیز ایران با شرایط بد اقتصادی روبرو است. هر چند آیت‌الله خامنه ای تاکید دارد که «مذاکره‌ای در هیچ سطحی با آمریکایی‌ها صورت نخواهد گرفت» اما مقامات حکومتی آگاهند که برای خارج شدن از وضعیت فعلی چاره ای جز مذاکره وجود ندارند. اما دلیل تعلل آنها و برهم زدن تلاش‌های دولت برای مذاکره از طریق کشور های واسطه با آمریکا می‌تواند دو دلیل داشته باشد. اول امید به اینکه دونالد ترامپ در انتخابات آینده ریاست جمهوری رای نیاورده و بازنده شود، دلیل دوم نیز این است که ایران منتظر است تا بتواند از آمریکا امتیازهای بیشتری بگیرند.